Rijst voedt de toekomst van Vietnam

Rijst is een strategisch gewas voor de voedselzekerheid van Vietnam. Tientallen jaren investeerde de overheid daarom om de productie omhoog te krijgen: eerst voor de binnenlandse markt, dan voor de exportmarkten. Sinds 1993 groeide Vietnam uit tot een belangrijke netto-exporteur van rijst. In 2015 bereikte de productie van rijst 28 miljoen ton. De groei van de voorbije jaren was vooral gebaseerd op de productie van rijst van lage kwaliteit die via overheidscontracten doorverkocht werd aan landen in Azië, Afrika en Midden-Oosten. Op die manier werd Vietnam een van de top vijf rijstexporterende economieën in de wereld.

De rijstsector speelt een belangrijke rol in de sociale en economische ontwikkeling van Vietnam. Het land beschikt over een aantal voordelen als het op de productie van rijst aankomt. Volgens het International Rice Research Institute (IRRI) beslaat de rijssteelt 82% van de landbouwgrond.

Het bestaan van meer dan 15 miljoen boeren hangt af van rijst in de delta van de Rode Rivier en de Mekong. Maar zij staan onder grote druk. In de provincie An Giang, in de Mekong-delta, verdient een gemiddeld gezin slechts 100 USD per maand met rijstteelt, ongeveer een vijfde van wat koffietelers verdienen in de centrale hooglanden van Vietnam (Oxfam, geciteerd in The Economist, 2014).

Toch liggen er ook veel opportuniteiten om de rijstsector een nieuwe impuls te geven. De vraag naar kwaliteitsrijst is groeiende, mede onder druk van een groeiende middenklasse in de stad. De overheid heeft haar beleid gewijzigd en zet nu meer in op kwaliteit dan op kwantiteit. Op internationaal vlak werkt het Sustainable Rice Platform aan een nieuwe standaard rond duurzame rijst. Rikolto is ervan overtuigd dat ook kleinschalige boeren onder dit systeem kunnen werken.

1. Kleine boeren worstelen om aan de toenemende kwaliteitseisen van de markten te voldoen. Ze beschikken niet over de nodige know-how om rijst te produceren die aan strenge normen rond kwaliteit en pesticidegebruik beantwoordt.

2. Kleinschalige boeren zijn gebrekkig georganiseerd, wat de toegang tot de markt bemoeilijkt. Zelfs grotere boerenorganisaties hebben moeite om aan de kwaliteitseisen van de markten te voldoen als gevolg van slechte koppeling met private actoren, het ontbreken van informatie over de markt, en gebrek professioneel beheer van de organisaties.

3. Rijstboeren zijn steeds kwetsbaarder voor de gevolgen van klimaatverandering. In 2016 ging naar schatting 1.290.000 ton van 2 miljoen Vietnamese boeren verloren tijdens de grootste droogte van het land in 90 jaar. Minstens 221.000 hectare rijstvelden werden getroffen door de droogte en de daarmee samenhangende zoutwaterintrusie.

4. De huidige landbouwpraktijken zijn vaak slecht voor mens en milieu. De bodems zijn erg arm aan voedingsstoffen waardoor het moeilijk is andere gewassen te telen. Rijstvelden zijn een belangrijke bron van methaan-uitstoot, wat bijdraagt aan de klimaatverandering.

5. Rijst uit Vietnam heeft een beperkte traceerbaarheid. Rijstbedrijven kopen de ongepelde rijst op bulkmarkten, zonder te weten waar die vandaan komt. De rijstverwerkers en exporteurs die wel directe contracten hebben met boerenorganisaties, die wel kwaliteitsrijst kunnen leveren. Van die contracten profiteren echter vooral de verwerkers en de exporteurs.

6. De Vietnamese rijst heeft geen goede reputatie op de internationale markt. De lage prijs en kwaliteit maakt het makkelijk om te exporteren naar lage inkomenslanden, maar zadelt hen ook op met een mindere reputatie… en lage prijzen voor boeren

We werken aan een inclusieve manier van zaken doen in de rijstsector met meer kansen voor kleinschalige boeren en een betere verdeling van riscio’s en winsten. Daarvoor werken we op 5 strategieën:

1. Versterken van boerenorganisaties om zakelijke relaties aan te gaan met rijstverwerkers en supermarkten. We doen dit door het opzetten van trainingen rond vermarkting, contracten onderhandelen, productie planning en business planning;

2. Jonge boeren en vrouwen meer zeggenschap en kansen te geven.

3. We testen het gebruik van Participatieve Garantie Systemen (PGS) uit als mechanisme om kwaliteitsgarantie te doen onder de standaard van de Sustainable Rice Platform. We steunen daarbij op onze ervaring met PGS voor veilige en biologische groenten.

4. We ontwikkelen zakelijke relaties op lange termijn tussen bedrijven en boerenorganisaties.

5. We documenteren onze ervaringen en kennis uit pilootprojecten om beleidsmakers uit politiek en bedrijfsleven te overtuigen om onze lessen op grotere schaal ingang te doen vinden.

In 2017 en 2018 zal Rikolto in Vietnam ongeveer 800 boeren verdeeld in twee boerenorganisaties:

• Luong Lo Agricultural Service Cooperative: gevestigd in de provincie Phu Tho: opgericht in 2009, heeft Luong Lo Cooperative 800 leden die rijst verbouwen op 226 ha rijstgrond (2 seizoenen / jaar). De coöperatie levert irrigatiediensten en -inputs en draagt bij tot de bescherming van het milieu in het gebied.

• Tan Thuan Rice Collaborative Group in de provincie An Giang: opgericht in juni 2015, teelt rijst op ongeveer 56 ha. De Collaborative Group biedt technische diensten aan haar leden en onderzoekt marktkansen voor de groep.

Het budget voor Rikolto's rijst-programma in Vietnam voor de periode 2017-2021 bedraagt 347.500 EUR.

We expect that by the end of 2021:

• De boerenorganisaties hebben de vereiste vaardigheden om toegang te krijgen tot kwaliteitsmarkten voor rijst. Ze kunnen flexibel omgaan met veranderende marktomstandigheden, productieplannen uitvoeren en hebben toegang tot marktinformatie.

• Circa 5.000 van de ondersteunde boeren is in staat om te produceren voor kwaliteitsmarkten en haalt er een beter inkomen uit.

• Rijst geproduceerd door onze partners voldoet aan de nationale of internationale kwaliteitsnormen en wordt geteeld met behulp van milieuvriendelijke praktijken.

• Er is een Participatieve GarantieSysteem voor rijst dat de normen van de Sustainable Rice Platform-standaard respecteert. Overheden, rijstopkopers, boeren, consumentenverenigingen en maatschappelijke organisaties nemen er aan deel.

• Vietnamese consumenten hebben betere toegang tot betaalbare, duurzame kwaliteitsrijst.

• Er zijn inclusieve business modellen ontwikkeld tussen landbouwers en rijstverwerkende bedrijven waarbij op langere termijn gewerkt wordt en risico’s en winsten eerlijk verdeeld zijn.

• De ervaringen uit Vietnam dragen bij aan het internationale debat over de duurzaamheid rijst.

• Participatieve garantiesystemen wordt erkend als een geldig systeem voor kwaliteitsbewaking in het kader van de internationale standaard van het Sustainable Rice Platform.

De Vietnamese boerenunie in de provincie An Giang

Lotus Rice