Wereldarmoededag: Gratis soep klaagt voedselonzekerheid in Antwerpse scholen aan

Op 17 oktober was het Werelddag Verzet tegen Armoede. Rikolto, AP Hogeschool, SAAMO & drie Antwerpse scholen grepen deze dag aan om aan de alarmbel te trekken. Leerlingen kookten samen met vrijwilligers van SAAMO soep van reststromen. De soep werd uitgedeeld aan de buurt, ouders, leerkrachten en leerlingen, want het is vijf na twaalf. Verlies van koopkracht vertaalt zich in onbetaalde schoolfacturen en lege brooddozen. 

Een gevulde brooddoos is voor heel wat jongeren geen evidentie. Dat was voor deze energiecrisis al een probleem. De hoge energiefactuur hakt duidelijk in op het gezinsbudget en de brooddoos sneuvelt maar al te vaak. "Thuis zijn er al een aantal zaken aangepast. Ik mag het licht niet meer laten branden, ik mag niet meer lang douchen en ik mag minder kopen," aldus een leerling van IMS Antwerpen, "Op dit moment ben ik actief aan het zoeken naar een studentenjob om ook mijn steentje kunnen bij te dragen. Ik wil mijn oude leven terug."

Tijdens het avondeten gaat het steeds vaker over de hoge energierekening. Heel wat jongeren zijn daarom boos op de energiemaatschappij. "Mijn moeder was echt geschrokken. 1500 euro gewoon aan elektriciteit. Dat is toch overdreven? Als ik dan hoor dat energiebedrijven woekerwinsten maken, maakt dat me echt boos. Mijn ouders betalen zich blauw aan belastingen en nog kunnen we het hoofd niet boven water houden. Er wordt in België echt een ongelooflijke druk op mensen hun schouders gelegd. Dat is echt stressen."

Dimitri Meurrens is directeur van het IMS in Borgerhout en duidt op de gedeelde verantwoordelijkheid.

"Wij merken dat er heel wat lege brooddozen zijn. Of brooddozen die ongezond voedsel bevatten, zoals een zakje chips. De politiek schuift de verantwoordelijkheid in de schoenen van de ouders, maar wat als de ouders niet de middelen hebben om gezond eten te voorzien voor hun kinderen? Dat heeft vaak financiële redenen."

"Onderzoek wijst ook uit dat mensen die in kansarmoede zitten moeilijker de weg naar gezonde voeding vinden. Ongezond eten is vaak goedkoper dan gezond eten. Dat het enkel de ouders hun verantwoordelijkheid is, is gemakkelijk gezegd. We leven in een maatschappij waar er veel ongelijkheid is. Toegang tot gezonde voeding is daardoor niet evident. Dat zien we hier dagelijks op onze school. Daarom doen we acties zoals die van vandaag. Op deze manier nemen we als school onze verantwoordelijkheid op tegenover de leerlingen."

Ziet u een oplossing voor het probleem?

"Het probleem van armoede is een complex probleem. Dat merken we op school maar al te goed. Ouders in kansarme gezinnen zijn niet van slechte wil. Wanneer er na het betalen van de factuur nog een stuk maand over is, kunnen ze een volgende factuur gewoon niet betalen. Als je het niet kan betalen, wat moet je dan doen? Armoede is in tegenstelling tot Covid-19 geen probleem waar iedereen mee te maken krijgt. Het is vaak een geïsoleerd probleem waar mensen niet gemakkelijk mee naar buiten komen. De stigmatiserende reactie van de buitenwereld is voor vele mensen een drempel om hulp te zoeken."

Hoe ziet u de toekomst?

"De kloof tussen kansrijke en kansarme gezinnen is er niet kleiner op geworden. Dat heeft serieuze gevolgen zoals schooluitval, schoolachterstand en verlaagde kansen op de arbeidsmarkt. Het heeft ook gevolgen op lange termijn. Mensen zitten gevangen in een vicieuze cirkel. Dat we leven in een meritocratie helpt daar ook niet bij. 'Doe wat harder je best en dan lukt het wel', gaat totaal voorbij aan het begrip kansarmoede. Het zijn net de ouders in kansarme gezinnen die hun kinderen aansporen om elke kans te grijpen. Zo’n gezinnen vinden school doorgaans uiterst belangrijk, net omdat het een kans is om de vicieuze cirkel te doorbereken. Dat een schoolfactuur dan niet kan betaald worden, vinden ze echt erg."

Wat vond u van de soepactie vandaag?

"Het is een dubbele winst. Aan de ene kant gaan we de voedselverspilling tegen en aan de andere kant zorgen we voor een gezonde maaltijd voor onze leerlingen. Aan de andere kant ervoor zorgen dat jongeren gezond kunnen eten."

"Het gaat vandaag om meer dan alleen maar soep maken. Bezig zijn rond gezonde voeding wordt zo een deel van ons lessenpakket. Verder gaat het over het erkennen van een probleem én samen werken aan een oplossing. Onze leerlingen mogen echt fier zijn om een eerste steen te leggen die een deel kan worden van de oplossing. Ik zou daarom nog eens extra de leerlingen, leerkrachten en vrijwilligers willen bedanken om deze dat mogelijk te maken!"

Bij Rikolto werken we volop aan een gezond en duurzaam voedingsbeleid in alle Vlaamse scholen. Zowel in de keuken als in de klas. Een ambitieuze doelstelling? Dat zeker! Maar volgens ons broodnodig. Tegen 2050 lopen er ongeveer 9,7 miljard mensen rond op onze wereldbol. Allemaal mensen die toegang moeten hebben tot goed eten om gezond te blijven.

Rikolto werkt samen met heel wat scholen in Vlaanderen. Maar verandering krijg je niet alleen voor elkaar. Gelukkig kunnen we ook in dit programma rekenen op partners die van aanpakken weten. Zo hielpen Elli Fernandes (SAAMO), Jusra Baki (AP Hogeschool), Hilde Hilde Maelstaf (AP Hogeschool) mee om deze dag tot een goed einde te brengen. Ook Commonslab en Fundament hielpen bij de realisatie.

Jouw school is de ideale plek om jongeren nieuwsgierig te maken en interesse op te wekken in gezonde en duurzame voeding. Wij staan klaar met begeleidingstrajecten op maat van jouw leerlingen en veel expertise om je zelf op weg te helpen.