Hydrocultuur in Honduras: minder risico, meer voedselveiligheid

In Las Crucitas, op 90 kilometer van de hoofdstad Tegucigalpa, ligt een boerderij genoemd naar het dorp waar ze zich bevindt. De eigenaar ervan, Felix Gerardo Zelaya, ziet vandaag een droom uitkomen die hij al 3 jaar nastreeft: de installatie van een hydrocultuur-systeem voor de productie van sla.

Hydrocultuur is een methode om gewassen te telen op basis van water en minerale oplossingen in plaats van in de volle grond. Voor het ontstaan van deze techniek refereert men soms naar irrigatiesystemen die teruggaan tot de hangende tuinen van Babylon, maar de moderne hydrocultuur ontwikkelde zich pas in de 19e eeuw. De toepassing ervan op grote schaal gebeurde voor het eerst in een oorlogssituatie, toen de Verenigde Staten hydrocultuur toepasten om hun troepen, tijdens de oorlog met Japan, van voedsel te voorzien op de eilanden in de Stille Oceaan, dit vanwege het gebrek aan landbouwgrond.

Het systeem, dat nu over de hele wereld wordt toegepast, geeft producenten de mogelijkheid om tot 50% te besparen op water en voedingsstoffen in vergelijking met conventionele irrigatie en teelt. Daarnaast wordt het gebruik van ruimte geoptimaliseerd en wordt de productie verhoogd.

Net als duizenden groentetelers in Honduras, zag Felix elk jaar hoe door overmatige regens, plagen en ziekten tot 70 procent van zijn gewassen verloren gingen. Met het toepassen van deze nieuwe techniek hoopt hij niet alleen dit verlies te stoppen maar bovendien de productie te verhogen. De sla zal vanaf nu in een gecontroleerde omgeving in een kas geteeld worden, gevoed door een permanente toevoer van water en voedingsstoffen.

"Ik heb goede hoop dat ik nieuwe markten zal kunnen aanboren, waar ook betere prijzen betaald worden. Maar bovenal geloof ik dat dit systeem mij meer gemoedsrust zal geven omdat mijn gewassen minder kwetsbaar zullen zijn," voegt de boer er nog aan toe. Dit soort initiatieven komt niet alleen de boeren ten goede maar, door de betere garanties op vlak van voedselveiligheid, ook de consumenten.

"Omdat de gewassen niet in contact komt met de grond, worden niet alleen de kosten van desinfectie na de oogst verminderd, maar ook de kosten voor het voorkomen van besmetting door bacteriën zoals e-coli en salmonella. Het water behandelen is immers veel eenvoudiger dan het behandelen van de bodem. Het gebruik van chemische producten neemt aanzienlijk af en dus ook de mogelijk schadelijke stoffen in het voedsel", zegt Oliver Galindo, technicus bij Rijk Zwaan, een in Guatemala gevestigd bedrijf dat verbeterde planten en zaden levert die aangepast zijn aan hydrocultuursystemen.

"Wat sla betreft tonen onze statistieken dat in voorgaande jaren tot 50 procent van ons aanbod verloren is gegaan als gevolg van onvoldoende aandacht voor voedselveiligheid.” Aan het woord is Cesar Maradiaga, Manager van het Consorcio Agrocomercial uit Honduras.

Voor Cesar Maradiaga is hydrocultuur ook een voor de hand liggende keuze als je kijkt naar de gevolgen van de klimaatverandering voor de landbouw én de beschikbaarheid van water. Zo wordt bij hydrocultuur 50% minder water gebruikt in vergelijking met het traditioneel telen van gewassen op het land.

Maar er is meer, naast het verminderen van het watergebruik en het positieve effect op vlak van de duurzaamheid van de productie, heb je ook kortere groeicycli bij het telen van gewassen op hydrocultuur. Op die manier neemt het aantal oogsten toe en bijgevolg ook het inkomen van de boeren.

Volgens Annabell Guzmán, Planning and Learning specialist bij Rikolto vergt dit project een investering van 70.000 dollar. Dat geld komt van Rikolto en van ADA, een ngo die kleine bedrijven ondersteunt. "Dit is een proefproject, de lessen die we eruit trekken maken het mogelijk om het project op grotere schaal uit te voeren, met gewassen die rendabeler zijn voor de boeren en minder kwetsbaar door klimaatverandering” stelt Annabel.

Het project kadert in een groter samenwerkingsverband van Rikolto met het stadsbestuur van Tegucigalpa, de hoofdstad van Honduras, en diverse particuliere, publieke en ngo-actoren. Met deze Food Smart Cities-aanpak wordt werk gemaakt van duurzame toelevering van gezonde groenten aan de stad en de stadsperiferie. De aanpak omvat een duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen (bodem, water, bos, biodiversiteit), de afbouw van het gebruik van chemicaliën, een beter beheer van afval en het verminderen van voedselverspilling.

Rikolto werkt op drie niveaus aan deze Food Smart Cities-benadering:

• Niveau 1: Pilootprojecten - Het ontwikkelen en verspreiden van innovatieve praktijken voor schaalvergroting op regionaal niveau (stedelijk en landelijk) die bijdragen aan duurzame, eerlijke en gezonde voedselsystemen.

• Niveau 2: Van stad tot stad - Het mogelijk maken van de uitwisseling van ervaringen en het leren tussen steden en samenwerking met internationale netwerken zoals het Stedelijk Voedselnetwerk.

• Niveau 3: Internationale agenda - Bijdragen aan promotieplatforms in steden, met name in het kader van het Actieplan van Milaan, de Nieuwe Stedelijke Agenda en de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen.