Zo tillen boeren in Peru de koffiesector naar een hoger niveau

Op de markt van koffiebonen zien we momenteel een ware boom in de verkoop van specialty coffees. Dat zijn koffiebonen van verschillende oorsprong, elk met hun eigen karakteristieke smaak, aroma en geur. De prijs van deze koffies wordt niet bepaald door de New York Stock Exchange, maar door hun kwaliteiten op gebied van smaak en geur. Deze verhoogde interesse van de markt biedt kleine boeren de kans om te innoveren op vlak van productie en te investeren in de kwaliteitsverwerking van de koffie. Op die manier kunnen ze ook hun inkomen verhogen.

Ook In Peru werd deze kans door Rikolto ten volle benut. Onze collega Paola Mercado coördineert er al vijf jaar een programma voor duurzame en inclusieve ontwikkeling van de koffiesector. Ze heeft nauw samengewerkt met de coöperaties Pangoa, APROCASSI en La Prosperidad de Chirinos en op nationaal en internationaal niveau met de Peruaanse Nationale Koffieraad (JNC) en andere belangrijke spelers in de keten.

Vandaag verlaat Paola onze organisatie. Maar eerst wil ze nog wel kwijt wat ze in de voorbije jaren leerde, samen met haar aanbevelingen. Een afscheidsinterview bij een kopje koffie!

Paola: Ondanks het feit dat Peru een van de grootste koffieproducenten ter wereld is, haalt slechts 3% van de geëxporteerde koffie een uitstekende kwaliteit. Dit staat in schril contrast met de groeiende vraag naar specialty coffees die geproduceerd worden volgens hoge milieunormen of onder eerlijke arbeidsomstandigheden. Vanuit die markten worden aan producenten betere prijzen geboden dan de conventionele markt. Dat zijn dus veel kansen die verloren gaan.

Daarom werkt Rikolto aan proefprojecten om de kwaliteit van de koffie te verbeteren, te beginnen met een project met de coöperatie Agraria Cafetalera Pangoa, die 680 leden telt.

Paola: Pangoa is echt een lichtend voorbeeld. Hun kantoor oogt net en professioneel - een plezier om te bezoeken. We zijn in 2014 met hen beginnen werken, vlak na de crisis van 2013 toen de roestziekte 40% van de productie had vernietigd. De coöperatie ondernam stappen om de situatie te verhelpen. Ze veranderden hun koffievariëteit in een variant die beter bestand is tegen de ziekte. Ze begonnen ook steeds meer te letten op de kwaliteit van de productie en werden zich meer bewust van de markttrends.

We zijn toen ook gestart met het geven van begeleiding en financiering op verschillende gebieden: het opleiden van de producenten om hun landbouwpraktijken te verbeteren en het organiseren van de boeren in groepen op basis van verschillende hoogtes van de velden. Daarnaast werd het proces van het verzamelen van de koffiebonen van de boerderijen en de kwaliteitscontrole aanzienlijk verbeterd én kreeg de coöperatie steun op vlak van beheer en marketing.

Der boeren kregen trainingen op het gebied van selectief oogsten, fermenteren, wassen en drogen. Een proces dat bepalend is voor de uiteindelijke kwaliteit van de koffie. Een cruciale stap in de kwaliteitsevaluatie nadien is de koffiecupping, ofwel de koffieproeverij.

Net als wijn of bier wordt koffie gescoord aan de hand van een aantal criteria. Dit is cruciale informatie die bepalend is voor de prijs die de coöperaties voor hun koffiebonen kunnen onderhandelen. Cupping wordt meestal gedaan door een zogenaamde Q Grader, een professional die traditioneel in een koffielabo werkt en punten toekent op basis van een internationaal geaccepteerd scoresysteem. We hebben "mobiele cupping"-methodes geïntroduceerd, die het mogelijk maken om kwaliteitscontroles in het veld uit te voeren, in plaats van in een laboratorium. We hebben zelfs wedstrijden tussen de commissies georganiseerd om te het belang van de kwaliteit onder de aandacht te brengen.

(onderstaande video toont mobiele cupping in de praktijk - Spaans)

Paola: We hebben heel veel geïnvesteerd in het opleiden van jonge mensen, vooral in cupping om hen te helpen een officiële certificering als Q Grader te behalen. Het hebben van cupping-materiaal en Q Graders helpt de status van de coöperatie te verhogen, wat op zijn beurt helpt bij het op de markt brengen van zijn koffie.

Op het gebied van informatietechnologie hebben we de ontwikkeling ondersteund van software die producenten voorziet van de resultaten van de kwaliteitscontrole, en dit slechts enkele uren nadat de koffie is binnengebracht voor opslag, Om de marketing en het beheer van de coöperatie te verbeteren, werd promotiemateriaal ontworpen en financiering beschikbaar gesteld om deel te nemen aan internationale handelsbeurzen.

Paola: We hebben een aantal lessen geleerd van Pangoa die ons hielpen bij onze latere steun aan twee andere coöperaties, APROCASSI en La Prosperidad de Chirinos. Zo stuitten we in de loop van het project op een paar obstakels, zoals het vinden van de juiste specialisten in Peru die voor de nodige opleiding konden zorgen, of het gebrek aan mogelijkheden voor coöperaties om innovatie te stimuleren.

Maar laat ik er drie concrete lessen uitpikken.

Ten eerste: het indelen van producenten op basis van de hoogte waarop hun koffie wordt verbouwd. Je kan enkel koffie van hoge kwaliteit telen als plantage zich op meer dan 1.600 meter boven de zeespiegel bevindt. Voor boerderijen op lagere hoogtes adviseerden we de producenten om hun productassortiment te diversifiëren en te kiezen voor honing of natuurlijke koffie, koffie met een speciaal verhaal.

Ten tweede: De technische ondersteuning van de coöperatie en haar leden moet in lijn liggen met de ontwikkelingen op de markt. Elke strategie gericht op kwaliteitsverbetering moet rekening houden met het volatiele karakter van de markt. Daarom moet je op een holistische manier naar de opleiding van boeren kijken: kennis van de markt is onontbeerlijk.

En tot slot moet je opleiding koppelen aan concrete innovatie. Boeren volgen wel trainingen en begrijpen waarom die nodig zijn, maar vaak blijft het daarbij. Daarom is het belangrijk om te innoveren zowel op het gebied van leertechnieken als op het gebied van de behandelde onderwerpen. We hebben gemerkt dat de onderwerpen van cupping en barista training goed ontvangen worden. De trainingen worden druk bezocht omdat ze praktisch toepasbaar zijn en al op korte termijn hun meerwaarde bewijzen.

Paola: Duurzaamheid is een complex vraagstuk. In 2014 zijn we met Pangoa aan de slag gegaan met kwaliteitsverbetering en in 2016 waren we klaar. Anderhalf jaar later zagen we dat sommige maatregelen simpelweg niet duurzaam waren. De coöperatie moest voortdurend op zoek gaan naar nieuwe koffieafnemers, tegelijk productieplannen uittekenen, nieuwe landbouwpraktijken introduceren, de kwaliteitsbewaking verbeteren, enz. Het is niet eenvoudig om die dynamiek in stand te houden.

Het behoud van de consistentie van de koffiekwaliteit in de loop van de tijd is een andere grote uitdaging. Een producent kan het ene jaar een score van 86 in cupkwaliteit behalen (de score moet hoger zijn dan 85 punten om als kwaliteitskoffie te worden beschouwd), maar er is geen garantie dat hij het volgende jaar dezelfde score krijgt. Er zijn veel factoren die de kwaliteit doen schommelen, van omgevingsfactoren zoals het weer, tot een teleurstellende oogst.

Een andere factor is training. Er wordt praktisch geen training aangeboden vanuit de coöperatie omdat er gewoonweg niet genoeg middelen beschikbaar zijn of omdat er geen technische/agrarische adviseurs beschikbaar zijn. Dit betekent dat we met de coöperatie moeten samenwerken om voortdurend te evalueren wat er gedaan kan worden om de ontwikkeling van opleidingsplannen te blijven aansturen en de kwaliteit voortdurend te verbeteren.

Paola: Op de hoogte blijven van innovaties is erg belangrijk om nieuwe trends in de markt te kunnen volgen. Daarom dringen wij aan op cupping en kwaliteitscontrole en daarom hebben wij het informatiesysteem ontwikkeld dat ik al vernoemde. Op dit moment ontvangen alle producenten van Pangoa de resultaten van de fysieke en sensorische analyse van de koffie die ze leveren. Zo kunnen ze hun kwaliteitsscores echt zien en hun praktijken daarop afstemmen.

Al die processen waren alleen mogelijk dankzij de bereidheid van de mensen om te leren, maar ook de openheid om verouderde praktijken af te leren.

Paola: Als ik nu bijvoorbeeld Wilder Ruiz, de verantwoordelijke voor het kwaliteitsmanagement, bezig zie... Hij kan zó alle eigenschappen en kenmerken van koffie afhaspelen. Die graad van engagement en expertise had ik me bij de start van het project nooit kunnen voorstellen. Het is die passie die maakt dat producenten echt verliefd worden op hun product en de kwaliteit van elk kopje Peruaanse koffie verbeteren.

Editor: Selene Casanova