Zit er een kans in het mestschandaal?

Let’s face it: we krijgen de mestproblematiek in Vlaanderen niet opgelost op de manier waarop we bezig zijn. Het systeem is uit balans en mestoverschotten verwerken, is duur. Dat schept kansen voor charlatans die frauduleuze spooktransporten met mest op zetten (DS, 21/5/19). De gevolgen van deze onwelriekende zaak dreigen ook nu weer af te stralen op iedereen die wél eerlijk zijn boterham probeert te verdienen in de sector. Tijd om uit het defensief te treden.

Dat begint met de feiten te erkennen: de hoeveelheid vee die we hebben, overschrijdt de draagkracht van ons milieu. De negatieve impact op het klimaat en de waterkwaliteit, krijg je niet zomaar onder controle. Een impact die reikt tot de andere kant van de wereld, waar regenwoud verdwijnt voor sojaproductie in functie van veevoeder. Maar nog los daarvan, zetten een aantal structurele tendensen de vleessector verder onder druk.

Door de trend naar flexitarisme, daalt de vraag naar vlees ook in ons land al enkele jaren gestaag. Het merendeel van onze vleesproductie exporteren we, maar de afhankelijkheid van onzekere markten als die van Rusland en China, zijn in de huidige geopolitieke context een weinig lucide gok. De prijzen op de internationale landbouwmarkten zijn veelal een race to the bottom.

Het maakt de economische onderbouw van onze veehouderij bijzonder fragiel. De varkenssector kent nu een kleine heropleving door de varkenspest in China, maar de voorbije jaren was het crisis management wat de klok sloeg. Ondertussen houden de collega’s in de rundveesector zich moeizaam staande met subsidies. We kennen weinig veehouders die hun kinderen vandaag aanraden om in de stiel te stappen.

“Bouw de veestapel af”, is dan de eenvoudige slogan die weerklinkt. Maar voor individuele boeren is het aartsmoeilijk om de overstap te maken van dierlijke productie naar andere activiteiten. Nieuwe kennis opbouwen, dure infrastructuur afbetalen, andere markten verkennen… Dat vraagt tijd en brengt nieuwe onzekerheid met zich mee. De te verwachten reactie in landbouwmiddens is dan ook voorspelbaar: hakken in het zand. De verwijten die daarop volgen, zijn even voorspelbaar.

De gordiaanse knoop valt te ontwarren, maar dan moeten we een serieus plan over een zevental jaren uittekenen. Een plan waarbij niet alleen de landbouworganisaties en de overheid, maar ook de verwerkende industrie en de supermarkten mee in het bad springen. Samenwerking om een behapbare overgang te maken naar een kleinere veestapel, met gezondere landbouwbedrijven die voor een diversere afzet zorgen.

Minder, maar beter vlees, vraagt een totaalbenadering van productie tot marketing. Nieuwe producten met plantaardige eiwitten, vergen de teeltkennis van boeren, de innovatiekracht van onze voedingsindustrie en stimulansen van de overheid.

Laten we ons de kaas van het brood eten door buitenlandse spelers? Of hebben we de ambitie om zelf een wereldspeler te worden in een snel ontwikkelende markt? Als we rondkijken, zie we genoeg kiemen die de hoop daarop kunnen rechtvaardigen.

Wij hopen van ganser harte dat dit mestschandaal niet uitdraait op een nieuw rondje zwartepieten, maar de start is van iets nieuws. Een nieuw elan, dat perspectief biedt aan de boeren die vandaag vastzitten en kansen biedt aan jonge mensen die in de landbouwsector willen stappen.

Gert Engelen

Program coordinator

gert.engelen [at] rikolto.org

Jelle Goossens

Communications officer

jelle.goossens [at] rikolto.org

0485/08.29.60 | 016/74.50.33

@jasperwiet