Een goede oogst hebben, maar toch de grootste moeite hebben om te overleven... Het is een herkenbare situatie voor miljoenen boeren in het Zuiden. Ook in Uganda, waar de Food Right Alliance (een alliantie van internationale ngo’s, milieuorganisaties en boerenorganisatie) nu een campagne startte om de toegang tot markten voor kleine boeren te verbeteren. Want net daar liggen verscheidene knelpunten die ontwikkeling in de weg staan.
De eerste voorwaarde voor kleine boeren om invloed te kunnen uitoefenen, is voldoende productiecapaciteit. Alleen dan kunnen ze de markt beïnvloeden. “Om de productiemethodes te verbeteren, worden er ‘leerallianties’ opgestart, waarbij boeren gecoacht worden en hun ondernemerscapaciteiten aangescherpt worden”, vertelt Peninah Kyarimpa, advocacy officer van Vredeseilanden Uganda. “Verder worden ook innovaties, zoals goedkopere en efficiëntere opslagmethodes, geïntroduceerd en verspreid over alle boeren.“
Obstakels
Maar daar eindigt het verhaal niet. Want een goede oogst hebben garandeert niet dat de boeren hun oogst ook kunnen verkopen, en al helemaal niet dat ze daarvoor een rechtvaardige prijs krijgen. Geraken de boeren om te beginnen al wel op de lokale markten? “Moeilijk,” weet Peninah, “want de wegeninfrastructuur is dikwijls erbarmelijk”. Daar ligt een verantwoordelijkheid voor de overheden, die ze helaas niet altijd opnemen. Doorgedreven lobbywerk zal nodig zijn om de nodige druk te creëren bij beleidsmakers.
Niet alleen slechte wegen verhinderen echter toegang tot markten. Ook een gebrek aan informatie over productprijzen en grondstofprijzen verhinderen een goede marktwerking. Maar wellicht nog ingrijpender is wetgeving die de kleinschalige economie stokken in de wielen steekt. “Niet alleen in eigen land werkt de wetgeving niet in het voordeel van kleine landbouwers, ook de internationale handelsregels geven kleine producenten weinig kans op markttoegang”, zegt Peninah.
Een ander strijdpunt van de Food Right Alliance (FRA) is een gunstig regime om te lenen voor kleinschalige landbouwers. “Vandaag weigeren de meeste banken om geld te lenen aan boeren, omdat ze vinden dat boeren te weinig zekerheid kunnen geven over de terugbetaling. Als we boeren beter organiseren en hen als groep een lening laten afsluiten, kunnen ze die zekerheid wel geven. Maar de kredietvoorwaarden moeten ook nog een stuk gunstiger om echt een verschil te maken.”
Bezoek aan Kampala
Dat er nog veel werk te doen is, moge duidelijk zijn. Daarom ook de groots opgevatte “Campagin on Access to Markets”, waar Vredeseilanden Uganda als voorzitter van de Food Right Alliance een trekkende rol in speelt. In alle landen waar het actief is, ondersteunt Vredeseilanden verenigingen van kleine boeren om hun invloed te vergroten. Ook het probleem van markttoegang kan enkel aangepakt worden als kleinschalige landbouwers zich verenigen.
Samenwerking levert de kleine landbouwers bovendien schaalvoordelen op. Samen hun oogst verkopen, geeft hen meer onderhandelingsruimte over de prijs, een gezamenlijke marketing maakt hun producten zichtbaarder bij de consument.
Om de politici in de hoofdstad Kampala bij de les te houden en om de campagne nationale bekendheid te geven, zakten 200 boeren en boerinnen in februari 2008 af naar het parlement. Evident was het niet om de afstand te overbruggen, maar de motivatie overtrof ruimschoots de praktische bezwaren. “Onze politici moeten weten dat een beter inkomen voor landbouwers de motor is voor de vooruitgang van ons land, want 70 percent van de Ugandezen is tewerkgesteld in de sector”, besluit Peninah.