Sire, Wanneer stonden Congo en België nog eens positief samen op de internationale scène? Op een WK voetbal? Dat zou dan heel lang geleden moeten zijn. Niet getreurd, Sire. Deze week ligt er een schitterende gelegenheid in Kinshasa om echt te scoren. En we hebben het nodig. Want ondertussen staat België 59e op de FIFA-wereldranglijst en DR Congo op de voorlaatste plaats van de wereldarmoedelijst…
Helaas staan alle sterren goed om weer eens als monddode, grijze muizen mee te draaien in het feestprotocol: het De Gucht-stof is nog niet helemaal neergedwarreld, een regering van lopende zaken bij ons en Kabila die verveeld zit met de moord op mensenrechtenboegbeeld Floribert Chebeya.
Vergeving en zelfkritiek
Maar Sire: legitimeer de Congolese machtshebbers niet met defensief spel en diplomatiek achteruitgedribbel. Waarom niet bescheiden de band leggen tussen ontwikkeling, mensenrechten en democratisering? Vraag even een boek van Amartya Sen op. Hij toont het glashelder aan, vrij van elk opgestoken vingertje. Het rouwregister gaan tekenen voor Floribert Chebeya is een minimum. Maar hoedt u om de Congolese leiders de les te spellen over mensenrechten. Hoe geloofwaardig is dat uit de mond van een Belg in Congo? Wij hebben enkel recht van spreken als we ons in het publieke discours kwetsbaar en zelfkritisch opstellen over de kolonisatie, de slordige voorbereiding van de onafhankelijkheid en de immorele steun aan dictator Mobutu.
Vanuit vergeving en uitgesproken zelfkritiek kunt U wél een sterk statement maken naar de huidige machtshebbers over nu en morgen. Zo maakt België eindelijk een stijlbreuk met de koloniale betutteling, het ‘mon oncle’-paternalisme en het jarenlang meedraaien in het strategisch machtscircus van Washington en Parijs.
Zijn zo'n uitspraken te delicaat, denkt U? Vraag dan eens geen toestemming aan de politici. Er is toch geen echte regering die Uw uitspraken kan kwalijk nemen. Bel even naar Luc Huyse, Jean Omasambo en Wamu Oyatambwe. Of naar David Van Reybrouck. Doe eens aan aankondigingsbeleid: “bij ons zijn de geesten rijp voor een generaal pardon”. Laat ondertussen een panel historici al nadenken over een straf discours voor Elio Di Rupo, dat hij kan brengen op 17 januari 2011, de grote symbooldatum van 50 jaar moord op Patrice Lumumba.
Eindeloze procedures en gekibbel
Plaats voor het overige bij uw bezoeken vooral de toekomst centraal. Zet de nieuwe lijn van de Belgische coöperatie in de verf. De Belgische Ontwikkelingssamenwerking engageerde zich voor een omvangrijk investeringspakket rond duurzame landbouw en de daarmee verbonden plattelandsinfrastructuur. Politiek is er geen probleem. Er ligt een getekend samenwerkingsakkoord over de periode 2010-2014 voor 200 miljoen euro en 100 miljoen extra voor ‘goed bestuur’. Kortom: inzetten op arme-mensen-landbouw en dit als hefboom gebruiken voor duurzame economie. De voorzet is er, U mag binnen koppen.
Maar Uw goal mag geen schaamlapje zijn voor de tergend trage invulling van dit akkoord. Sire, de administraties in Kin en Brussel verliezen zich in eindeloze procedures en gekibbel. Ze missen creativiteit, visie en durf om de belangen van de boerenfamilies boven de zelfgecreëerde administratieve papierwinkel te tillen. Uw goal mag best aankomen als een schop onder de kont van onze administratie: “vooruit naar voren”. Het geld is voorzien en de boerenorganisaties staan klaar om hongerige monden te voeden en echte, duurzame ontwikkeling te brengen.
Bezoek anders gewoon enkele van de dynamische organisaties rond Kin die aan stadslandbouw doen. Rij meteen ook langs bij de strategisch belangrijke afdeling van de Belgische Coöperatie die aan de ‘réforme agraire’ werkt op het Ministerie van Landbouw. Ik verzeker u: de parking van het totaal afgeleefde ministerie is een apocaliptisch mooie plaats voor een aanmoedigend schop-onder-de-kont-discours.
Sire, we kunnen U niet met lege handen laten vertrekken. Peins er eens over. En vooral: weet dat zeventig miljoen Congolezen en een groot aantal Belgen met liefde voor Congo zitten te wachten op een signaal. Bescheiden, maar krachtig.
Hoogachtend,
Jan Aertsen
(Jan Aertsen is oud-directeur van Vredeseilanden. Hij werkt nog altijd voor Vredeseilanden als adviseur over landbouw- en andere thema’s, met specifieke focus op Congo.)
Verschenen in De Tijd, 29/06/2010