Lydie Masika: koningin van de aardappel

Wie in de streek rond Butembo de naam Lydie laat vallen, oogst blikken van herkenning. Lydie Masika Kasonia werkt voor Vredeseilanden in Congo. Ze is landbouwkundige en zelf geboren in een boerengezin. Maar er is ook een populaire aardappelvariëteit die haar naam draagt, en dat is geen toeval. Maak kennis met la reine de la pomme de terre.

Lydie Masika is een bekend gezicht in de stad Butembo. Ze ziet zichzelf liever als ambassadrice van de lokale landbouw. "Ik heb er altijd al van gedroomd aan landbouw te doen. Mijn ouders teelden aardappelen, uien, prei … Van toen ik een klein meisje was, ging ik met hen mee het veld op. Landbouw lag me nauw aan het hart. Een slechte oogst, betekende gaan slapen met een lege maag."

Na haar studies aan het Hoger Instituut voor Landbouw en Veeartsenij van Butembo in 1999, dook deze moeder van zes in de boeken en behaalde ze in 2012 een diploma in milieubeheer aan de universiteit van Ruwenzori.

Hoe kunnen vrouwen bijdragen tot de ontwikkeling van de landbouw en van hun land? Dat is de vraag die Lydie bezighoudt. Wanneer Lydie begint te werken voor het boerensyndicaat SYDYP (een organisatie die ondersteuning krijgt van Vredeseilanden), brengt ze haar ideeën in de praktijk. "Ik ben geboren op het platteland in een streek waar de aardappelteelt erg belangrijk is", vertelt ze. "Toen ik de boerinnen ondersteunde om zich te organiseren, zag ik dat de teelt een enorm potentieel heeft. Als je het goed aanpakt, houden boerengezinnen er eten én een inkomen aan over.”

Haar liefde voor de aardappel gaat terug tot haar kindertijd. “Ik herinner me dat mijn ouders aardappelen teelden en die gingen verkopen in Kisangani. De meest geliefde soort op de markt heette Seseni. Het is een ovaalvormige aardappel die rijk is aan droge stof. Ideaal voor de frietjes die mensen klaarmaken bij feestelijke gelegenheden.”

Maar de Seseni staat onder druk. “De variëteit is gevoelig voor meeldauw – een schimmel. Daarom richtte ik mijn onderzoek op het verbeteren van het rendement en de resistentie van deze variëteit.” Lydie had al ervaringen met de variëteiten "Cruza" en "Clone", die beter bestand zijn tegen de schimmel. In samenwerking met de Université Catholique du Graben (UCG) kruiste ze die zaden met de "Seseni".

“Drie jaar lang hebben de onderzoekers op vrijwillige basis gewerkt om de aardappel klaar te maken voor de markt. Er was buitengewoon veel moed voor nodig om het onderzoek tot een goed eind te brengen met de beperkte middelen die we hadden”, herinnert Lydie zich. “De mensen dachten niet dat we zouden slagen. Volgens hen kon goed zaaigoed enkel uit Bukavu, Kinshasa of uit het buitenland komen."

Maar in 2013 was het zover: het nationaal instituut voor de certificering van zaden erkende acht nieuwe variëteiten, waaronder de “Lydie”. Haar onvermoeibare inzet leverde Lydie Masika onder de boeren de bijnaam “la reine de la pomme de terre” op.

Ondertussen werken onderzoekers door om tot een breed gamma pootaardappelen te komen. Bijna 300 variëteiten worden momenteel bestudeerd.

Sedert twee jaar werkt Lydie Masika voor Vredeseilanden in Congo. Ze focust zich nu op de ontwikkeling van de koffiesector. Helemaal nieuw is deze sector voor haar niet. Als algemeen secretaris van SYDIP bracht ze de boeren in deze keten samen in een coöperatie.

Ook in de koffieteelt broedt ze op vernieuwingen. "Op lokaal niveau is er de variëteit Kayira", legt ze uit. "Die produceert heel het jaar door bonen met een kleine afmeting. Maar er is ook de variëteit Rumangabo die grote bonen geeft. We zijn nu aan het bekijken hoe we een tussenvariëteit kunnen bekomen die in de smaak valt bij de koffieliefhebbers.”

Drinken we straks Lydie-koffie?