De kleine helden van Vredeseilanden

In de reeks "Kleine Helden", ging VRT-journalist Rudi Vranckx met zijn team op zoek naar gewone mensen over de hele wereld die in hun omgeving het verschil maken. De redactie vroeg ook aan ons om enkele van onze Kleine Helden te nomineren op hun website. Dit zijn enkele van onze kleine helden.

Heel de dag is Esperanza in de weer. Tussen haar cacaobomen, bij haar collega’s op kantoor van de coöperatie, of thuis. Wil je haar vinden? Ga dan gewoon op het gezang af, want zingen doet ze heel de dag door. Ze schreef zelfs een lied ter ere van haar organisatie.

Esperanza de Jesus Rios Rodriguez is een cacaoboerin van 61. Een strijdbare vrouw en medebestuurder bij de coöperatieCACAONICA. Ze moest vechten om haar lagere school af te mogen maken. Op haar 18de trouwde ze. Samen met haar man kreeg ze 8 kinderen. Maar na de geboorte van de laatste twee kinderen – een tweeling – verliet haar man haar.

Alleen voedde ze 8 kinderen op. Vier daarvan kon ze laten verder studeren, omdat ze zich opwerkte tot een beslagen cacao-experte. Vanuit haar levenservaring inspireert ze elke dag honderden andere boeren om zich in te zetten voor de coöperatie en samen vooruit te gaan. Esperanza neemt mee de belangrijke beslissingen over contracten. Ze staat de andere producenten bij met raad en daad voor het onderhoud van hun plantage en het bestrijden van plagen.

In de jaren van voor- en tegenspoed verloor ze nooit haar moed, generositeit en haar gevoel voor humor.

Hilde Vranckx is zaakvoerster bij kinderdagverblijf Ukkepuk in Kessel-Lo. Elke dag zorgt Hilde met haar team voor 43 kindjes. Vanuit haar opleiding als verpleegkundige hecht veel belang aan gezonde voeding. Ze weet ook wat het vergt om dat eten te telen. Hilde’s grootouders waren boeren die hard werkten om financieel rond te komen. Haar ouders waren arbeiders die een grote moestuin onderhielden. Ook bij de opvoeding van haar 3 kinderen, staat gezonde voeding centraal. Die lijn wil ze verder trekken in haar kinderdagverblijf.

Daarom deed ze mee aan het pilootproject My Fair Baby: een project van Vredeseilanden, Netwerk Bewust Verbruiken, Gezinsbond en Fairtrade Belgium om van duurzame voeding in crèches dagelijkse kost te maken. In het begin waren er meer vragen dan antwoorden. Wat is duurzame voeding precies? En is het wel betaalbaar? Welke ingrepen zijn het meest effectief? Het vergde veel proberen. Sommige zaken bleken eenvoudig, andere vergden meer tijd.

Zo geeft Hilde standaard kraantjeswater aan alle peuters vanaf 1 jaar. Ze vermijdt onnodige verpakkingen, wat een hoop gesleur en transport scheelt. Verder gebruikt ze een groenafvalbak, koopt ze enkel duurzame vis aan, geeft ze ‘haar’ kindjes voornamelijk biologische groenten en fruit. Er wordt ook minder rood vlees gegeten en alle kindjes krijgen standaard 1x per week vegetarisch. Haar ervaringen deelt ze via de overlegvergadering van Stad Leuven. Zo staat Ukkepuk model voor een groeiend aantal crèches die voor duurzame voeding gaan.

Een job bij de Congolese overheid, op een kantoor in Noord-Kivu… Daar was de 26-jarige Jorime Hawa Musumba voor voorbestemd. Want met een diploma pedagogie blijf je toch niet op het platteland?

Jorime bleef. Ze wilde voor haar ouders zorgen… en iets teruggeven aan de mensen van het dorp waar ze opgroeide, Buhumya. In 2013 kwam ze voor het eerst in contact met de mensen van Vredeseilanden. Ze was geïntrigeerd door de plannen om de koffieteelt in de regio weer op de kaart te zetten door boeren te organiseren rond kleine wasstations. Zo zouden boeren grip krijgen op de kwaliteit van hun product én op de prijs die ze verdienen.

Jorime geloofde erin. Maar om te slagen, moest iedere boer 50 dollar investeren – een fors bedrag. Vredeseilanden zou zorgen voor opleidingen en het materiaal zoals de ontpulper om de koffiebonen uit de rode bessen te halen, schaduwnetten, platen voor het afdak. Jorime gaf het goede voorbeeld en legde als eerst haar 50 dollar, en verhoogde die later tot 130 dollar om de werken vooruit te laten gaan. Haar voorbeeld inspireerde honderden andere koffietelers om ook de sprong te wagen.

Het doel was om op 4 jaar tijd 80 microwasstations te bouwen, maar na twee jaar was dat getal al overschreden. Nu zijn er al 170 wasstations gebouwd of in aanbouw. En Jorime? Die heeft ondertussen 800 koffiestruiken in productie.

In Pranggon op het eiland Java (Indonesië), kan je de jonge boeren op twee handen tellen. Daarom valt Kiswoyo des te harder op wanneer hij iedere ochtend met zijn brommer naar zijn rijstveld snort. Lange tijd is hij hier nochtans afwezig geweest. Na zijn universitaire studies, zocht Kiswoyo een job in Jakarta. Zoals zovelen hoopte hij er makkelijk geld te verdienen om dan als succesvol man terug te keren naar zijn familie.

Het bleek niet zo eenvoudig. Met zijn laatste centen trok hij terug naar zijn geboortestreek in Boyolali en deed wat niet in het plan stond: een eigen boerderij beginnen. Wroeten was het. Maar met geduld en doorzetting ging hij elke dag vooruit. Kiswoyo is altijd de eerste om nieuwe dingen uit te proberen en innovaties succesvol te maken.

Ondertussen is Kiswoyo verkozen tot financieel beheerder van zijn boerenorganisatie P3LL. Hij zit andere jongeren achter hun veren om ook functies op te nemen. Landbouw is zoveel meer dan op het veld werken: het is de markt volgen, je product in de markt zetten, contracten sluiten met opkopers.

Zijn doel? Zorgen dat de helft van de boeren van zijn organisatie uit jongeren bestaat. Dat is nodig om van een volwaardige opvolging te kunnen spreken."Geduldig voortdoen, niet opgeven", zegt hij tegen iedereen. "De eerste jaren zijn het moeilijkst. Als je het goed aanpakt, is landbouw een veelbelovende sector."

Alex Barreto, bijgenaamd "Lobo" (wolf), is een jonge koffieboer van 23 jaar. Hij woont in Pangoa, in de Peruviaanse Jungle. In tegenstelling tot veel van zijn leeftijdsgenoten, besliste hij om op het platteland te blijven en te helpen bij de uitbouw van de koffieplantage van zijn ouders. Alex engageert zich om andere jongeren van zijn gemeenschap te betrekken bij de landbouw. Hij is dan ook een van de drijvende krachten van het jongerencomité van de boerenorganisatie CAC Pangoa. Samen met de andere jonge boeren van het comité, traint hij jongeren om ondernemende koffieboeren te worden.