Cacao in Nicaragua: een stand van zaken

Tijdens de Vredeseilanden-campagne van januari 2015 vestigden we de aandacht op grondstoffen-schaarste in het algemeen en voedselschaarste in het bijzonder. De wereld evolueert razendsnel van een tijdperk van overschot naar een tijdperk van schaarste. Het voorbije decennium verdubbelden de voedselprijzen, wat een wedloop ontketende naar vruchtbaar land. Boeren plooien zich dubbel om bij te blijven, maar hebben tegelijk moeite om het hoofd boven water te houden.

Met deze campagne gaven we inzicht in de voornaamste factoren achter de schaarste van voedselgrondstoffen. Maar, nog belangrijker, we toonden ook nieuwe pistes die een antwoord vormen op de meervoudige uitdagingen die op ons afkomen. We spitsen ons daarbij toe op de mogelijkheden van nieuwe zakelijke modellen waarbij boeren, voedingsbedrijven en supermarkten de toeleveringsketens verduurzamen door nauwer samen te werken en winsten en risico’s billijker te spreiden. Hoe dat in de praktijk werkt, maakten we concreet aan de hand van cacao in Nicaragua. Cacao is immers een van de teelten waarbij de schaarste-problematiek zich vandaag al stelt.

Wereldwijd wordt gevreesd voor een tekort van één miljoen ton cacao tegen 2020. De vraag naar cacao stijgt, maar steeds meer boeren stoppen omdat ze te weinig verdienen. Een probleem, maar tegelijk ook een kans. Daarom werkt Vredeseilanden samen met verschillende boerencoöperaties in Latijns-Amerika en Azië, om meer en betere cacao te telen. Daarom wordt er geïnvesteerd in nieuwe cacaobomen, beter bodembeheer, betere technieken voor fermenteren en drogen, nieuwe opslagruimtes, degelijk transport én een betere organisatie van de cacaoboeren. Zo slagen we er in om tegelijk de productie én de kwaliteit van de cacao te verhogen.

Gezien de hoge gemiddelde leeftijd van cacaoboeren, wil Vredeseilanden daarnaast ook jongeren motiveren om voor een toekomst in de cacaosector te kiezen. Want de toekomst van cacao hangt af van deze nieuwe generatie boeren. Kinderen van boeren zien vaak geen toekomst in de cacaosector en stappen over op andere, meer winstgevende teelten of trekken naar de steden in de hoop daar een beter leven te vinden. Die tendens buigen we om door jongeren op te leiden en hen actief bij de werking van de boerencoöperaties te betrekken.

In Nicaragua werkt Vredeseilanden samen met 2 coöperaties van cacaoboeren, Cacaonica en La Campesina. Het werkterrein van Cacaonica situeert zich in de streek van Waslala, in het centrum van Nicaragua. De organisatie telt momenteel 280 actieve leden. La Campesina is actief in de streek van Matiguas, iets meer naar het oosten, zij tellen 406 leden. Beide organisaties zagen hun ledenaantal in het voorbije jaar sterk toenemen, alvast een positieve evolutie. De cacao productie in Nicaragua kent een sterke groei, toch blijft dit voor de meeste boeren een bijkomende teelt, naast koffie en graangewassen en in sommige gevallen ook veeteelt. Samen met de boeren brachten we in een aantal problemen in kaart, zoals:

• Ziektes die de cacaobomen aantasten.
• Lage kwaliteit en te lage opbrengsten.
• Geen geld voor investeringen in materiaal of bemesting.
• Dure en vervuilende drooginstallaties.
• Beperkte kennis in de organisaties rond management, opslag en distributie en marketing.
• Weinig opleidingsmogelijkheden voor (jonge) cacaoboeren.
• Weinig vrouwen in de organisaties, geen vrouwen in de bestuursorganen.
• 20 % van de boerenfamilies kampt met voedseltekort in het droog seizoen.

Om deze problemen aan te pakken werd hard gewerkt op verschillende vlakken:

• Aankoop van ziektebestendige zaden via het ‘Agro-Economic Reseach & Education centre’.
• Verhogen van de productiviteit via opleiding op het veld (Farmer Field Schools).
• Verbeteren van de kwaliteit door het opzetten van degelijke systemen voor kwaliteitscontrole, zodat de boeren het UTZ kwaliteitslabel kunnen behalen.
• Verbeteren van de drooginstallaties.
• Uitbreiding en verbeteren van de opslagplaatsen, (o.a. door het plaatsen van thermometers en hygrometers).
• Opleiding in beheer, leidinggeven, communicatie en marketing.
• Studiebeurzen voor jonge cacaoboeren.
• Invoeren van een genderbeleid in de organisaties.
• Verbeteren van de relaties met de afnemers van de cacao, prospectie naar extra afnemers.
• Tweemaandelijkse bijeenkomsten met Ritter Sport (Duits chocoladebedrijf) met focus op de betrokkenheid van de boeren.
• Nieuwe handelsrelatie met het Franse bedrijf Ethiquable.
• Er werden 20 familietuinen aangelegd door Cacaonica en 95 door La Campesina, in deze tuinen telen de boeren groenten voor eigen consumptie waarmee de periodes van voedselschaarste overbrugd worden.
• Alle cacaoboerenorganisaties in Centraal-Amerika werden verenigd in een nieuwe associatie, AMACACAO, die hun belangen verdedigt.

Op die manier werd er al heel wat werk verzet door zowel de cacaoboeren van La Campesina en Cacaonica, als door de medewerkers van Vredeseilanden. En dat zorgt duidelijk voor dynamiek en enthousiasme, iets wat je trouwens zeer goed kan merken als je met Melba Navarro, de cacao-specialiste van Vredeseilanden in Midden-Amerika, op veldbezoek gaat.

De investeringen, de opleidingen, de versterking van de boerenorganisaties werpen nu al, letterlijk, vruchten af. De cacaosector in Nicaragua zit in de lift. De nieuw aangeplante cacaobomen zullen daar binnen enkele jaren nog een schepje bovenop doen.

Recent werden al deze inspanningen bekroond met een heel mooi resultaat. Nicaragua wist eind september een plaats te veroveren op de lijst van producerende landen van 100% fijne cacao. Deze lijst wordt gepubliceerd door ICCO, de internationale organisatie van de cacao. Melba Navarro van Vredeseilanden maakte deel uit van de delegatie die hiervoor naar Londen trok, en speelde een cruciale rol. Zij verdedigde de zaak van de Nicaraguaanse cacaoboeren voor het panel van ICCO, met succes!

En het verhaal van de cacaoboeren in Nicaragua loopt uiteraard verder, meer nog, het krijgt nog een staartje in Vlaanderen. Het jongerenproject van La Campesina werd immers gekozen al project voor Zuiddag 2015.

Zuiddag is een organisatie voor en door jongeren. Ze stimuleert jongeren wereldwijd om samen te strijden voor een duurzame en rechtvaardige maatschappij. Zuiddag is vooral bekend van de jaarlijkse campagne ‘Work for Change’ waarbij meer dan twaalfduizend Vlaamse en Brusselse scholieren tussen 15 en 20 jaar één dag niet naar school gaan, maar in de kleren van beroepskrachten kruipen. Hun verdiende loon van 40 tot 50 euro staan ze af aan een jongerenproject in het Zuiden. Voor en achter de schermen van Zuiddag krijgen jongeren de kans om competenties te ontwikkelen in functie van een actief engagement, nu en later. Het bezoek van de Zuiddag Ambassadeurs aan Nicaragua leverde o.a. deze mooie trailer op: