Cacaoboeren in Ituri verenigen zich voor hoogwaardige cacao

Mambasa is een van de grootste regio's van de Democratische Republiek Congo die met het Ituri-regenwoud over een enorm rijke biodiversiteit beschikt. De wildstroperij voor vleesverkoop en de massale ontbossing voor de aanleg van landbouwvelden voor onder meer cacao, bedreigen echter op korte termijn grote gedeelten van de regio. Zo heeft de handel in bushmeat de populatie van onder meer de okapi gedecimeerd. In 2015 bleven er zo naar schatting slechts 15.000 okapi's over wereldwijd. Om deze achteruitgang tegen te gaan, werd in 1992 het Okapi Wildlife Reservaat opgericht, dat de habitat van de okapi beschermt, het zeldzame planten- en dierenleven behoudt en de levensstijl en cultuur van de inheemse bevolking in stand houdt.

In 2017 deed Rikolto een studie in de Mambasa-regio naar de mogelijkheden voor duurzame cacao-productie. Deze studie toonde aan dat het productiepotentieel in de Ituri-provincie enorm is, maar dat er op het niveau van de organisatie nog heel wat verkeerd loopt. Zo worden Congolese cacaoboeren zwaar onderbetaald voor hun diensten, worden er geregeld volledige percelen regenwoud omgekapt voor de aanleg van cacaovelden en ligt de focus van de organisaties meer op het verhogen van de productie dan op het verbeteren van de kwaliteit.

Resultaat: hoge productiekosten, lage prijzen en een onhoudbare druk op het Congolese ecosysteem. Samen met partners in de regio proberen wij deze problemen één voor één te tackelen.

Onze ervaring met de arabica-koffiesector leerde ons dat de inkomens van boeren significant verbeteren als de voornaamste aandacht uitgaat naar kwaliteit in plaats van naar kwantiteit. Door een gebrek aan structuur en organisatie wordt de geproduceerde cacao momenteel namelijk aan belachelijk lage prijzen verkocht, wat onvermijdelijk doorsijpelt naar de inkomens van de boeren. "De boer is echter cruciaal in de chocolade-industrie, aangezien hij met cacao de grondstof te beschikking stelt die aan de basis ligt van alle chocoladeproducten. Deze schakel heeft aanzienlijke ondersteuning nodig als we willen dat chocoladeproductie op lange termijn kan blijven doorgaan.", aldus onze regioverantwoordelijke in Mambasa.

Toch zijn er hoopgevende elementen voor de toekomst. Zo zijn er meer en meer cacao- en koffieproducenten in het Oosten van Congo die ons coöperatief model overnemen, hun organisatie verbeteren en hun milieu-impact trachten te verlagen. Dit toont aan dat ons verhaal aanslaat, dat onze aanpak relevant is en misschien het belangrijkste van al: dat onze aanpak werkt.

• Geen gecentraliseerde verwerking, dus geen homogene cacao:

• Lage kwaliteit zorgt voor lage prijzen: De algemene kwaliteit van de cacao is laag, zowel voor als na de oogst. Hierdoor blijven de prijzen en de opbrengsten voor de boeren klein. Het gebeurt dat de kosten de opbrengsten overstijgen, wat natuurlijk geen houdbaar business model is. Boeren hebben een markt nodig die hen fatsoenlijk beloont voor hun geleverde inspanningen. Veel boeren geven de cacaoteelt hierdoor op en schakelen over op zelfvoorzienende gewassen.
• Steeds meer jonge mensen haken af: De gemiddelde leeftijd van de cacaoplanters ligt boven de 40 en veel jonge mensen beginnen hun geloof in de landbouwsector te verliezen. Als jongeren niet geïnteresseerd zijn in de landbouw, kan de sector niet blijven voortbestaan.
• Landbouwpraktijken voldoen niet aan de milieunormen: Het is een algemeen aanvaarde praktijk in Mambosa om bomen te kappen voor de aanleg van landbouwpercelen. Hierdoor wordt de biodiversiteit bedreigd, voornamelijk okapi-wildreservaat die de thuis is voor de laatste okapi-gemeenschap ter wereld.
• Er zijn geen vaste contracten voor de export van cacao: De Congolese cacaotelers exporteren hun cacao niet zelf, maar verkopen hun oogst aan tussenpersonen die een groot deel van hun potentiële inkomsten innemen.

• Cacaotelers samenbrengen in coöperaties: Door cacaotelers in één organisatie onder te brengen, stellen we hen in staat om tot een uniform verwerkingsproces en een uniforme kwaliteitsnorm te komen. Hierdoor kunnen ze een hogere kwaliteit produceren, betere prijzen aanrekenen en op lange termijn zakelijke relaties aangaan met fijne cacaokopers over de hele wereld.
• Verhogen van de cacaokwaliteit: Samen met partnerbedrijf ZOTO hebben we verschillende tests gedaan om tot een productieproces met optimale kwaliteit te komen. De resultaten van dit onderzoek waren direct inzetbaar en wierpen al snel hun vruchten af. Cacao geproduceerd door de Okapi coöperatie heeft de afgelopen twee jaar een kwaliteitsscore van 88% behaald; genoeg om het label kwaliteitscacao te krijgen.
• Verbeterde en duurzame landbouwpraktijken introduceren: We introduceren landbouwtechnieken die de negatieve effecten op het milieu (bodem, water, pesticiden, enz.) moeten verminderen. Onze opleidingen hebben tot doel om zowel de opbrengsten op het veld te verhogen als de druk op het regenwoud te verminderen. Door deze twee met elkaar te verzoenen proberen we de biodiversiteit zo veel mogelijk te beschermen. "Deze opleiding stelt onze producenten in staat om ons kwalitatieve én duurzame cacao te geven. Alles begint namelijk op het veld. Hiervoor is het bijvoorbeeld belangrijk dat de producent de cacaobomen regelmatig snoeit, de verschillende ziekten onder controle kan houden en de goede peulen sorteert om de opbrengst, het volume en de kwaliteit te verhogen. Het is heel belangrijk dat producenten hun velden goed onderhouden om het juiste cacaokaliber te hebben', zegt Charles Kivalotwa enthousiast.
• Lokale boeren ondersteunen in de bouw van fermentatie- en droogcentra: Rikolto investeert samen met de boeren in de opbouw van 22 fermentatie- en droogcentra voor cacao. "Rikolto werft fondsen voor de gezamenlijke bouw van cacaofermentatie- en droogcentra. Vandaag liggen er plannen op tafel voor de bouw van 22 centra, maar met de huidige middelen, kunnen we er slechts vier bouwen. Gezien het productiepotentieel in de regio hebben we veel meer nodig. Ik roep dan ook private en publieke partners die geïnteresseerd zijn in de sector op om het initiatief te steunen. Door dit gewas in handen te nemen hebben we de kans om de sociaaleconomische levensomstandigheden van een groot aantal boeren substantieel te verbeteren", aldus de directeur van Okapi Cacao.
• Cacaotelers verbinden met financiële instellingen: Het verzamelen en verwerken van cacaobonen tot superieure cacao vereist aanzienlijke financiële middelen die de cacaoboeren vaak niet hebben. Wij gebruiken onze connecties om hen aan tafel te krijgen met financiële instellingen die duurzame investeringsplannen kunnen implementeren.

• De oprichting van het eerste cacao-coöperatie in DR Congo: Op 1 oktober 2019 werd met de Okapi Cacaocoöperatie de eerste coöperatie ooit tussen cacaoboeren en cacaoverwerkers in Congo in het leven geroepen.

• Tentoonstelling op internationale chocoladebeurzen en kennismaking met cacaokopers: De chocolade van de coöperatie werd in oktober 2019 tentoongesteld op de prestigieuze Chocoladebeurs van Parijs, waar de beste kwaliteitschocolade ter wereld wordt voorgesteld. "Onze cacao is ondertussen een bron van trots geworden voor veel Congolezen, die het ongelofelijk vinden dat de kleine cacaotelers van Mambase over heel de wereld gekend zijn. Onze cacao heeft de aandacht van talrijke chocolademakers over heel de wereld getrokken. We hebben met een twintigtal van hen gesproken, met het vooruitzicht op zakelijke relaties," zegt Charles enthousiast.