Pangoa: Chocolade met amazonesmaak

De Peruaanse stad San Martín de Pangoa ligt in de regio Junín van de provincie Satipo, op ongeveer 12 uur rijden van de hoofdstad Lima. In tegenstelling tot het koude weer in Lima wordt Pangoa omringd door de warmte van het wilde Amazonewoud en het groen van zijn oneindige bossen.

De eerste bewoners van de provincie Satipo waren de Asháninka, de Nomatsiguenga en de Kakínte, allen behorend tot de familie van de ARAWAK. Deze bewoners hadden een collectieve manier van leven, waarvan de oorsprong teruggaat tot 3000 jaar geleden. Hun voorouderlijk grondgebied en het tropisch woud met zijn biodiversiteit in flora en fauna, zijn zeer nauw met elkaar verbonden en worden weerspiegeld in hun gewoontes en hun kijk op de wereld. Hun manier van leven is een samengaan van het beheer van het grondgebied en het vruchtgebruik van hun natuurlijke hulpbronnen: collectief, horizontaal en dynamisch. Eén van de belangrijkste economische activiteiten in Pangoa, naast een bloeiende handel, is de productie van koffie en cacao.

Cacao 'natipo', wat zoveel wil zeggen als ‘inheems’ in Pangoa, zijn fijne cacaokorrels van de hoogste kwaliteit, met een kenmerkend aroma. De kwaliteit van deze cacao wordt erkend door internationale organisaties, zoals bijvoorbeeld het gerenommeerde Parijse Chocolade Salon. Deze erkenning resulteert in een grote vraag door afnemers uit Zwitserland, België en Frankrijk, allemaal verleid door de fruitige, hout- en honingaroma's. Aroma’s die terug te vinden zijn in de exclusieve chocoladerepen gemaakt met deze inheemse cacao.

Tijdens ons bezoek aan de regio konden we dankzij Lenin Chimanka proeven van wat deze streek te bieden heeft. Lenin is een Ashaninka-producent, uit het gebied van Junín, die van zijn vader een boerderij met inheemse cacaobomen heeft geërfd. Lenin ontvangt ons in traditionele Cushma outfit, gemaakt uit prachtige stof waaraan zijn vrouw 3 maanden heeft gewerkt op haar weefgetouw. Hij neemt ons mee op een rondleiding langs het agro-bosbouw systeem dat hij op zijn hoeve heeft aangelegd. Meter voor meter laat hij ons de verdeling van zijn boerderij zien, aangelegd met de helderheid en precisie van een dambord. Lenin wisselt musaceae (verschillende banaansoorten), fruitbomen en hoogwaardig hout af en combineert dit met verbeterde inheemse cacao. Deze agro-bosbouw combinatie zorgt voor een hoge productiviteit.

"Je stapt één, twee, drie meter en er staat een fruitboom, een citrusboom en een zuurzak (Annona muricata). Stap nog een meter verder en je vindt inheemse cacao, nog drie meter van hier heb ik bomen voor timmerhout staan". Vertelt Lenin. In totaal telt de boerderij zo’n 1.300 inheemse planten per hectare, die zorgen voor een stabiel en regelmatig inkomen voor zijn familie. De bananen hebben een korte productiecyclus van twee jaar, terwijl fruit- en cacaobomen klaar zijn voor hun meerjarige productie na ongeveer vier jaar, en daarna voor de komende 40 jaar.

De biologische cacao, zowel afkomstig van traditioneel beheerde velden als van de nieuw aangelegde percelen, zal Lenin kunnen verkopen via de Pangoa-coöperatie, waarvan hij partner is via een vorm van geërfd lidmaatschap.

Zijn vader verkocht al zijn hele leven koffie en cacao aan de coöperatie en vandaag de dag zet Lenin de familietraditie verder. Met dezelfde liefde voor het land als zijn vader waar hij innovatieve methoden van milieuvriendelijke productie aan heeft toegevoegd.

Esperanza Dionisio, algemeen directeur van de coöperatieve Pangoa, is al meer dan twee decennia verantwoordelijk voor de leiding van de organisatie en was de eerste vrouw die het management van een coöperatieve organisatie in Peru op zich nam, een rol die normaal gesproken door mannen wordt opgenomen. Met Dionisio aan het roer is de coöperatie gegroeid en heeft ze haar inkomsten gediversifieerd. De rol van de vrouw in de productie en transformatie van koffie en cacao zijn beide aspecten die haar management, met een inclusieve visie, heeft gekenmerkt.

"Het is onze visie dat werken aan gelijkheid het respect voor plattelandsvrouwen, met hun eigenheid en capaciteiten, versterkt", legt Dionisio uit. Om dit te realiseren werden er, samen met Rikolto en andere organisaties, een reeks workshops en trainingen ontwikkeld die niet alleen gaan over bedrijfsmanagement, maar ook over aspecten die te maken hebben met eigenwaarde en gendergelijkheid en die vrouwen in staat stellen om hun potentieel ten dienste te stellen van de gemeenschap.

In 2019 heeft Pangoa zich opnieuw op de lijst van de meest voortreffelijke cacao’s ter wereld geplaatst. De smaak van de Peruaanse Amazone heeft opnieuw van zich laten spreken.

• 1331,25 hectare biologisch gecertificeerde koffie, FT (Fair Trade), SPP (Small Producer Certification)
• 989,65 hectare koffie in transitie en conventioneel.
• 386,06 hectare cacao met Biologische, FT, SPP en Fair Trade-certificering.
• 329,25 hectare cacao in overgang en conventioneel.
• 15.000,00 ‘quintales’ koffieproductievolume (1 quintal=100kg).
• 4000 MT productievolume van fijne cacao afkomstig van Pangoa.
• 15 zakken van 62 kg droge perkamentkoffie (CPS) / gemiddelde productiviteit.
• 600 kg droge cacao / gemiddelde productiviteit.

Opmerking: Mijn oprechte dank voor de steun en de warmte van de familie Chimanka, Esperanza Dionisio, mijn collega Teofilo en iedereen die in de coöperatie werkt. Er wordt gezegd dat de term Pangoa afkomstig is van het ashaninka-woord, Pangá. De naam van de rivier die het gebied doorkruist. een andere betekenis verwijst naar pangotsi of huis, omdat de mensen er gastvrij zijn, Bij de term pangotsi gaat men ervan uit dat iemand zich thuis voelt of zou moeten voelen. Zo voelde ik me bij mijn bezoek.

Referenties over de inheemse bevolking van Junín: Sociale en antropologische karakterisering, Guillermo Ñaco Rosas, Peru 2010